IX Międzynarodowa Konferencja Naukowa

MET'2009

Modern Electric Traction
-Nowoczesna Trakcja Elektryczna

24-26 wrzesień 2009 Gdańsk

          Po raz dziewiąty – w tym po raz drugi w Gdańsku – w dniach 24 - 26 odbyła się kolejna, IX Międzynarodowa Konferencja Naukowa MET’ 2009 „Modern Electric Traction - Nowoczesna Trakcja Elektryczna”, która zorganizowana została przez Katedrę Inżynierii Elektrycznej Transportu Politechniki Gdańskiej przy współpracy z Zakładem Trakcji Elektrycznej Politechniki Warszawskiej, Komitetem Elektrotechniki Sekcji Trakcji Elektrycznej PAN, Warszawskim Oddziałem IET (d. Institute of Electrical Engineering), Instytutem Elektrotechniki i Centrum Naukowo-Technicznym Kolejnictwa.

          Patronat Honorowy nad konferencją objęli J. M. Rektor Politechniki Gdańskiej prof. Henryk Krawczyk, Marszałek Województwa Pomorskiego Jan Kozłowski, Prezydent Miasta Gdańska Paweł Adamowicz i Prezes Zarządu Dyrektor Generalny PKP Andrzej Wach. W skład Komitetu Honorowego weszli prezesi: SEP - Jerzy Barglik, Metra Warszawskiego - Jerzy Lejk, Przedsiębiorstwa Komunikacji Trolejbusowej w Gdyni - Piotr Małolepszy, PKP SKM w Trójmieście - Andrzej Osipów, PKP Energetyka - Tadeusz Skobel, PKP PLK - Zbigniew Szafrański, Zakładu Komunikacji Miejskiej w Gdańsku - Jerzy Zgliczyński i dyrektorzy: PKP Intercity Zakładu Północnego - Bartłomiej Buczek, Zarządu Transportu Miejskiego w Gdańsku - Jerzy Dobaczewski, PKP Energetyka Zakładu Północnego - Zdzisław Wesołowski, Zarządu Komunikacji Miejskiej w Gdyni - Olgierd Wyszomirski oraz dziekan Wydziału Elektrotechniki i Automatyki Politechniki Gdańskiej - Kazimierz Jakubiuk i przewodniczący Sekcji Trakcji Komitetu Elektrotechniki PAN - Wiesław Seruga. W konferencji wzięło udział około 150 osób z różnych krajów - między innymi naukowcy z uczelni technicznych, instytutów naukowo-badawczych, przedstawiciele biur projektowych i jednostek badawczo-rozwojowych.

          Międzynarodowy Komitet Naukowy liczył 28 profesorów i doktorów. Członkowie Komitetu zakwalifikowali do druku 52 referaty, w tym 10 referatów z ośrodków zagranicznych, 14 w języku angielskim. Referaty opracowało 106 autorów z takich krajów jak: Chorwacja (3), Czechy (4), Hiszpania (4), Holandia (2), Francja (3), Norwegia (4), Rosja (3), Rumunia (2), Słowacja (1), Szwajcaria (2), Ukraina (3) i Polska (pozostałe). W trakcie konferencji wygłoszono także kilka referatów niepublikowanych. Materiały z konferencji wydano w nakładzie 160 egzemplarzy, w formie elektronicznej na płycie CD i książkowej – 302 strony, format A4, ISBN 83-908116-2-6 rozprowadzone zostały do bibliotek i innych instytucji międzynarodowych.

          Otwarcie konferencji i obrady plenarne odbyły się w Wielkiej Hali Dworu Artusa w Gdańsku. Po powitaniu zaproszonych gości i uczestników przez przewodniczącego Komitetu Naukowego dr hab. inż. Krzysztofa Karwowskiego i oficjalnym wystąpieniu prorektora Politechniki Gdańskiej prof. Andrzeja Zielińskiego zostały odczytane listy - gratulacyjny prezydenta Miasta Gdańska i przewodniczącego Sekcji Trakcji Elektrycznej Komitetu Elektrotechniki PAN prof. Wiesława Serugi. Tematem przewodnim sesji plenarnej był „Zelektryfikowany transport - problemy techniczne, finansowe, społeczne i ekologiczne”. Sesje plenarne prowadzili: prof. Przemysław Pazdro – część I i prof. Adam Szeląg – część II. W części I sesji plenarnej przedstawiono dwa duże projekty kolejowe. Pierwszy projekt dotyczył budowy "Pomorskiej Kolei Metropolitalnej" w Trójmieście, który zreferowali z ramienia Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego - Antoni Szczyt i Paweł Wróblewski. Prezes ds. strategii i rozwoju PKP PLK dr inż. Marek Pawlik przedstawił drugi referat dotyczący technologii i standardów dla kolei dużych prędkości w Polsce. W części II sesji plenarnej przedstawiono pięć referatów. Energetyczne aspekty modernizacji taboru i zwiększania prędkości ruchu pociągów elektrycznych omówił prof. Adam Szeląg z Politechniki Warszawskiej. Problemy wdrażania liczników prądu stałego i zasady TPA zreferowali Marek Prochaska i Tomasz Besztak z PKP Energetyka. Pojazdy szynowe serii ED74 przedstawił Lech Lipiński z PESA. Istotne dla Trójmiasta problemy rozwoju i eksploatacji modernizowanych elektrycznych zespołów trakcyjnych SKM zaprezentowali Konrad Węsiora i Bartłomiej Buczek z PKP SKM w Trójmieście. Temat rozwoju komunikacji trolejbusowej przedstawił dr Krzysztof Grzelec z Zarządu Komunikacji Miejskiej w Gdyni. Wystąpienia prelegentów były tłumaczone kabinowo (w języku angielskim i polskim).

Po sesji plenarnej uczestnicy konferencji zostali przewiezieni do Krynicy Morskiej, gdzie odbyła się dalsza część obrad w następujących głównych sesjach tematycznych:

• Elektroenergetyka trakcyjna, sesja A1 – prowadzący prof. Ivo Uglešić, sesja A2 – prowadzący prof. Marek Bartosik;
• Pojazdy trakcyjne, sesja A3 – prowadzący dr inż. Waldemar Zając;
• Napędy trakcyjne, sesja B1 – pt. Pojazdy i napędy trakcyjne, prowadzący prof. dr hab. inż. Zbigniew Stein, sesja B2 – pt. Napędy trakcyjne i kompatybilność elektryczna w trakcji, prowadzący dr hab. inż. Dariusz Karkosiński;
• Kompatybilność elektryczna w trakcji, sesja C1 – prowadzący dr inż. Andrzej Białoń;
• Diagnostyka, sesja C2 – prowadzący prof. dr hab. inż. Przemysław Pazdro, sesja C3 – prowadzący prof. dr hab. inż. Andrzej Pochanke;
• Zagadnienia różne, sesja B3 – prowadzący dr inż. Jarosław Łuszcz;
• Panel dyskusyjny, który poświęcony był zagadnieniom transportu miejskiemu i regionalnemu – prowadził prof. dr hab. inż. Krzysztof Karwowski.

Sesja Elektroenergetyka trakcyjna zgromadziła największą liczba uczestników obrad. Duża liczba referatów nawiązywała do systemów zasilania napięciem przemiennym. System ten ma być wdrożony w Polsce na liniach kolei dużych prędkości. Poruszono zagadnienia niesymetrycznego obciążenia systemu elektroenergetycznego przez pojazdy trakcyjne zasilane jednofazowo napięciem przemiennym 25 kV 50 Hz, zapoznano słuchaczy z tematyką wyłączania zwarć w systemach napięcia przemiennego przez szybkie wyłączniki próżniowe, a także omówiono problemy stabilności systemu elektrotrakcyjnego zasilanego przez podstacje z elektromechanicznym przetwarzaniem energii. Dokonano również porównania własności systemu napięcia stałego 3 kV z systemami napięcia przemiennego pod kątem ich wykorzystania na liniach nowo budowanych lub modernizowanych. Interesujące dyskusje dotyczyły metody przejścia pomiędzy różnymi systemami zasilania. Nie zabrakło referatów związanych z nowoczesnymi rozwiązaniami mechanicznymi sieci trakcyjnej i osprzętu sieciowego, zwłaszcza w obszarze zastosowań górnych sieci sztywnych. W dziedzinie zasilania trakcji poruszono problemy dostarczania energii do pojazdów w obszarach chronionych ekologicznie. Zapoznano słuchaczy z tematyką ograniczania udarów przepięciowych za pomocą warystorów. W zakresie współpracy odbieraków prądu z siecią trakcyjną wygłoszono referat poruszający problem wypierania sieci jezdnej przez pojazdy wyposażone w więcej niż jeden odbierak prądu. Łącznie w tej sesji wygłoszono 18 referatów.

W sesji Pojazdy trakcyjne omówiono możliwości rozwiązań obwodów głównych pojazdów dwusystemowych tramwajowo-kolejowych oraz poruszono aspekty techniczne i ekonomiczne stosowania superkondensatorowych zasobników energii w pojazdach tramwajowych. Przedyskutowana została także zasadność stosowania wieloczłonowych elektrycznych zespołów trakcyjnych w warunkach konieczności ograniczania pobieranej mocy.

Podczas sesji Napędy trakcyjne omówiono rozwiązania oraz zastosowania nowoczesnych silników trakcyjnych. Zaprezentowano specyficzne sposoby sterowania silnikami z magnesami trwałymi - o polu sinusoidalnym oraz trapezoidalnym. Dyskutowano na temat ograniczeń konstrukcyjnych silników PMSM w reżimie pracy związanym z osłabianiem pola od magnesów trwałych. Przedstawiono także metodę projektowania przełączalnych silników reluktancyjnych dla lekkich pojazdów trakcyjnych, opartą na algorytmie PSO. Omówiono doświadczenia z laboratoryjnym modelem napędu trakcyjnego.

Sesja Kompatybilność elektryczna w trakcji obejmowała kilka referatów dotyczących komputerowych modeli szczególnych stanów przejściowych w sieciach trakcyjnych oraz metod analizy spełnienia wymagań kompatybilności przez pojazdy z napędem przekształtnikowym. Przedstawiono też referat dotyczący destrukcyjnego oddziaływania przekształtnika z modulacją PWM na trakcyjne silniki prądu przemiennego. Zaprezentowano filtr przeciwzakłóceniowy dla przekształtnikowego napędu trolejbusu. W przeglądowym referacie przygotowanym przez CNTK dokonano oceny aktualnego stanu środowiska elektromagnetycznego na terenie kolejowym, omówiono główne źródła sygnałów zaburzeń, metody ich pomiaru i sposoby redukcji ich oddziaływań.

Jedną z ostatnich sesji tematycznych konferencji były obrady z zakresu Diagnostyki. Przedstawione referaty dotyczyły systemów do diagnostyki wybranych elementów pojazdów trakcyjnych takich jak: odbierak prądu, transformator trakcyjny, układ przeniesienia momentu, hamulec tarczowy, oraz do monitoringu i oceny hałasu emitowanego przez pojazdy szynowe eksploatowane w środowisku miejskim. Zaprezentowano metody diagnostyki - transformatora trakcyjnego oraz układu przeniesienia momentu oparte na zaawansowanych modelach obliczeniowych. Największe zainteresowanie wzbudził referat pt. „Wizyjny system pomiaru wybranych parametrów trakcyjnych odbieraków prądu” dotyczący metody diagnostyki wykorzystującej technikę rozpoznawania obrazów. Dyskusja dotyczyła przede wszystkim możliwości jakie daje metoda w zastosowaniu do znacznie szerszego zakresu oceny stanu odbieraków prądu lokomotyw. Znacznym zainteresowaniem, szczególnie reprezentantów producenta miejskich pojazdów szynowych oraz przedsiębiorstw komunikacyjnych, cieszył się także referat na temat monitorowania hałasu różnych typów pojazdów – szczególnie tramwajów o zróżnicowanym stanie technicznym w środowisku miejskim. Tematyka ta, dotąd mało znana i komentowana w opracowaniach naukowych, zdaje się nabierać szczególnego znaczenia, zwłaszcza w świetle poszukiwania ekonomicznie uzasadnionych rozwiązań mających na celu sprostanie coraz większym oczekiwaniom dotyczącym standardów jakości środowiska komunalnego. Przedstawiono także wykorzystanie termowizji w badaniach sieci trakcyjnej. Tramwaje Warszawskie przedstawiły opracowany specjalny tramwaj-laboratorium do diagnostyki aparatury taborowej, zwłaszcza energoelektronicznej.

Ostatnia sesja objęła wybrane zagadnienia z różnych dziedzin. Znalazły się tam referaty dotyczące systemów zabezpieczenia ruchu. Omówiono m.in. sposoby zabezpieczenia przejazdów kolejowych. Przedstawiono także założenia koncepcyjne powiązania systemów ETCS i SHP jako konsekwencji przyjęcia przez Komisję Europejską w 2006 roku Technicznych Specyfikacji Interoperacyjności dla kolei konwencjonalnych w zakresie podsystemu sterowanie. W referacie z zakresu eksploatacji poruszono kwestię wyboru szczotek do maszyn trakcyjnych.

Specjalna sesja panelowa poświęcona była zagadnieniom transportu miejskiego i regionalnego. Na zakończenie w ramach dyskusji panelowej, poświęconej problemom zelektryfikowanego transportu miejskiego, wysłuchano prezentacji przedstawiającej perspektywy i plany rozwoju komunikacji trolejbusowej w Gdyni. Omówiono również plany przygotowawcze gdańskiego Zakładu Komunikacji Miejskiej związane z obsługą zbliżających się Mistrzostw Europy w piłce nożnej Euro 2012. Gorącą dyskusję wywołał problem ograniczania rozwoju, czy wręcz likwidowania linii trolejbusowych i tramwajowych zelektryfikowanego transportu, w ostatnim okresie dotyczyło to Gliwic.

Dodatkową sesją była Prezentacja Firm, podczas której zaprezentowano misję, stan zatrudnienia, zrealizowane projekty oraz produkty firm m. in.: Elester PKP, Electren S.A. oraz Elektrobudowa S.A.

Organizatorzy w części rekreacyjnej przygotowali wycieczkę wąskotorową Żuławską Koleją Dojazdową. Uczestnicy zwiedzali m.in. obrotowy most kolejowy pod miejscowością Rybina. Most, o długości 51 m zbudowany w 1905 r.,  może obrócić dwóch ludzi.

Organizatorzy i uczestnicy pragną podziękować Sponsorom i Patronom konferencji: Politechnice Gdańskiej, Politechnice Warszawskiej, Polskiej Akademii Nauk – Komitetowi Elektrotechniki, członkom IET, Instytutowi Elektrotechniki, Centrum Naukowo – Technicznemu Kolejnictwa, Miastu Gdańsk oraz firmom: PKP PLK, PKP Energetyka, Trakcja Polska – PKRE, Pojazdy Szynowe PESA, Elester PKP, IDOM Inżynieria Architektura i Doradztwo, Electren, Brüel & Kjaer, Elektrobudowa, JM-TRONIK, Metro Warszawskie, Zakład Automatyki i Urządzeń Pomiarowych AREX, jak również Patronom Medialnym: Technika Transportu Szynowego, Raport Kolejowy.

W Komitecie Organizacyjnym uczestniczyło 11 osób. Oprócz przedstawicieli Politechniki Gdańskiej w pracach organizacyjnych i merytorycznych brali udział: prof. Adam Szeląg jako Współprzewodniczący, Andrzej Wawrzyński z Stowarzyszenia Elektryków Polskich oraz Antoni Szczyt z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego.

Cykliczna konferencja MET – Modern Electric Traction zdobyła już trwałą pozycję w środowisku naukowym, przemysłowym i eksploatacyjnym związanym z trakcją elektryczną. Na tym forum prezentowane są dokonania naukowe, ale również – dzięki aktywnemu udziałowi przedstawicieli przemysłu i eksploatacji – powiązane są one z praktyką transportu miejskiego i kolejowego. Za dwa lata przewiduje się zorganizowanie następnej konferencji. Więcej informacji nt. MET’2009 podano na stronie www.met.edu.pl

Wybrane referaty były publikowane na łamach czasopisma krajowego Technika Transportu Szynowego i międzynarodowego ElectroMotion. W celu popularyzacji zagadnień trakcji elektrycznej wydano w j. ang. monografii Nowoczesna Trakcja Elektryczna, w której będą zamieszczone m.in. prace autorów referowane na konferencji MET.